Биздин бүгүнкү каарманыбыз Жанатбек үй-бүлөсү менен көпчүлүктүн кыялы, мүмкүнчүлүктөрдүн өлкөсү болгон АКШда жашайт жана микрочиптерди өндүрүүчү Micron USA IT-компаниясында иштейт. Бул деңгээлге жеткенге чейин ал бир топ кыйынчылыктарды башынан өткөргөн. Алгач Италияда, андан соң Америкада мүмкүн болгон кара жумуштардын баарында иштеп көрүп, акыры программист болууну чечкен.  Учурда ал өзүнө окшогон жаштардын программалоону үйрөнүүсүнө жардам берип келет. Келечекте Кыргызстанга кайтып келип, бул жакта программалоону жайылтуу кыялы бар.

Ербол Акышбеков EPAM Systems эл аралык IT-компаниясынын Польшадагы кеңсесинде улук программист болуп иштейт. Анын командасы Google компаниясына сервистерди иштеп чыгууга жардам берет. Ербол EPAM’ге чейин Кыргызстанда бир канча убакыт жергиликтүү Velox Software LLC компаниясында техникалык директор кызматын аркалаган. Бүгүн биз Ербол менен программисттик кесиптин артыкчылыктары, IT-индустриясындагы тренддер тууралуу баарлаштык. Эгер сиз дагы IT тармагына кызыгып жүргөн болсоңуз, анда бул макала сиз үчүн!

Кыялбек Капаров эл аралык Менделеев олимпиадасында эки жолу коло медалдын ээси болгон. Мектепти аяктаган соң М. В. Ломоносов атындагы Москва мамлекеттик университетине тапшырып, химия багытында билим алган. Университтетти аяктагандан кийин Москва шаарында бир канча убакыт эмгектенген соң АКШга сапар алган. Албетте, ал жакта көптөгөн кыйынчылыктарга туш болуп, ага карабай эмгек кылып отуруп, акыры өзүнүн кыялындагы жумушка орношкон. Учурда ал онлайн брондоо боюнча дүйнөдөгү ири эки компаниянын бири Expedia Group’та программист болуп иштеп жатат.

Нурсултан Турдалиев жердиги боюнча Баткенден болот. Ал мектепти аяктаган соң жогорку билимди Түркияда алууну каалаган. Бирок финансылык жактан мүмкүнчүк болбогондуктан, Кыргызстанда калууга туура келген. Бул жагдай тескерисинче ага жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачып берген. Азыркы тапта ал Европадагы ири компаниялардын биринде иштейт. Нурсултан бизге берген маегинде Кызыл-Жар айылынан чыккан дымактуу жигиттин 17 миңден ашуун адам эмгектенген компанияда экинчи категориядагы программист болгонго чейин басып өткөн жолун баяндап берди.

Заманбап технологияга таандык өзгөчөлүктөрдүн бири анын бир орунда турбастан, күн сайын алдыга жылуусу. Азыркы учурда бардык нерсе автоматташтырылып, компьютерлер адамдардын ордун басып жатат. Күн сайын жүздөгөн программалар жазылып, IT адистиги барган сайын актуалдуу болуп баратат. Ошондуктан программисттик кесип келечектин эмес, учурдун кесиби болуп калды. Ата-энелер компьютердик технологияларды билген адам жолдо калбайт деп эсептегендиктен, балдарын программалоо же робототехника курстарына берип жатышат. Чындап эле кандай жумуш болбосун, жумушка орношуп жатканда резюмебизге сөзсүз компьютердик көндүмдөргө ээ экендигибиз жөнүндө жазабыз.

Бекзада – психолог. Каарманыбыздын бул кесипти тандап алуусуна өзүнүн жашоосу түрткү болгон. Ал эрте жашынан эки жакын адамынан ажырап, төрт баласын багуу үчүн күнү-түнү дебей иштеген апасынын муңдуу абалын көрүп чоңойгон. Зиректиги жана аракетчилдиги менен мектепти ийгиликтүү аяктап, Бишкектеги алдыңкы университеттердин бирине тапшырып, психология багытында билим алган. Бул кесипти биринчи кезекте өзүнө жардам берип, бактылуу болуу үчүн тандап алгандыгын айткан каарманыбыз азыркы тапта үй-бүлөсү менен Чикаго шаарында жашайт жана адамдарга онлайн консультация берип иштейт

1-февралда Жогорку Кеңештин көпчүлүк коалициясы премьер-министрлик кызматка Улукбек Мариповдун талапкерлигин колдоду. Анын талапкерлиги “Республика-Ата Журт” фракциясы тарабынан сунушталган.  Бүгүн, 3-февралда Марипов парламенттин жалпы жыйында жаңы өкмөттүн түзүмүн, курамын жана программасын тааныштырып жатат. Төмөндөгү материалда талапкерлиги коомчулукта кайчы пикирлерди жараткан Мариповдун биографиясындагы урунттуу учурларды топтодук.

Женни Жеңиш кызы эмгек жана өжөрлүк адамды бийиктиктерге жеткирерин өзүнүн мисалында далилдеп келет. Ал дүйнөдөгү мыкты окуу жайлардын сап башында турган Колумбия университетинен социологиялык ишкердик багыты боюнча билим алган. Женни Кытай Эл республикасынын Кызыл-Суу Кыргыз автономиялуу облусунда төрөлгөн. 2006-жылы үй-бүлөсү менен Кыргызстанга көчүп келишкен. “Мен үчүн маанилүү болгон нерсе өзүмдүн элимдин бир бөлүгү болуу” деген Женни тууралуу дагы башка кызыктуу фактыларды төмөндөгү материалдан таба аласыз.

Гарвард университети – АКШнын эң байыркы жана престиждүү окуу жайларынын бири. Дүйнөдөгү саясий жана илимий элитанын өкүлдөрүнүн көпчүлүгү дал ушул окуу жайдан билим алышкан. Ошондуктан бул университетте окуу көпчүлүк үчүн кыял гана болушу мүмкүн. Биздин бүгүнкү каарманыбыз 23 жашар Илим Султанов өзүнүн мисалында аракет кылса, кыялдар орундаларын далилдеп келет. Илимдин илим жолуна болгон сапары кантип башталагандыгын төмөндөгү маектен биле аласыз.

Ийгилик – көп кырдуу түшүнүк. Айрымдар үчүн ийгилик окууда жакшы баа алуу болсо, кээ бирөөлөр аны көп байлыкка ээ болуу деп түшүнөт. А дагы бирөөлөр үчүн ийгилик бул ынтымактуу үй-бүлө куруу. Биздин кезектеги каарманыбыз Амина Мусарованын басып өткөн жолу дагы ийгиликтин бир өрнөгү болуп саналат. Ал Кытай Эл республикасындагы беделдүү университеттердин биринде илимдин кандидаты. Ошол эле учурда чийки заттарды импорттоо менен алектенген ири компаниялардын бири Oriental Foods’да сүйлөшүүлөр боюнча директор болуп эмгектенет.

Маалыматтык технология тармагынын өзгөчөлүктөрүнүн бири  кызматкерлерге аралыктан иштөө мүмкүнчүлүгүн берүүсү. Аралыктан иштөө кызматкер үчүн дагы абдан ыңгайлуу. Бүгүнкү каарманыбыз Марсель Мелисов өзүнүн тажрыйбаларынын негизинде аралыктан иштөө чындыгында эле ыңгайлуу экендигин айтат. Азыркы тапта ал Каракол  шаарында жашайт жана австралиялык Chronobank компаниясында программист болуп иштейт. Онлайн иштөөнүн дагы кандай артыкчылыктары бар экендигин төмөндөгү маектен биле аласыз.

Мекендешибиз Нурзат Асан кызы Европадагы беделдүү авиакомпаниялардын бири болгон Lufthansa компаниясында программсит болуп эмгектенет. Ал Германияга мындан 13 жыл мурун Aupair программасы аркылуу келген. Программанын мөөнөтү аяктагандан кийин Мангейм шаарында жайгашкан Баден-Вюртемберг кооперативдик университетине тапшырып, аталган окуу жайды аяктаган жалгыз кыргыз болуп калган. Азыр ал Франкфурт шаарында жашап, Lufthansa компаниясынын SAP Business Intelligence бөлүмүндө иштеп жатат.

Алибек Таалайбек уулу Кызыл-Кыя шаарынан болот. Ал эл аралык олимпиадаларда информатика сабагы боюнча мекенибиздин намысын коргоп келген мекендештерибиздин бири. Алибек мектепти аяктаган соң Кореянын эң бай шаары Ульсанда жайгашкан UNIST университетине тапшырган. Программисттик карьерасын болсо SkelterLabs стартабында баштаган. 2020-жылдан тартып  америкалык Nielsen компаниясында эмгектенип келет. Бул компания АКШдагы эң ири маркетингдик компаниялардын бири болуп саналат.

Бүгүнкү каарманыбыз Динара АКШда официанттыктан тартып IT’ге чейин өзгөчө жолду басып өткөн. Ал Бишкектеги университеттердин бирин аяктаган соң Катарга сапар алып, ал жакта бир канча убакыт иштегенден кийин АКШга кетүүнү чечкен. Америкада пиццерияда, Uber’де иштеп жүрүп, кийин Чикагодогу программалоо мектептеринин бирине барып, коддоону үйрөнгөн. Курсту аяктаган соң Maven Wave компаниясына программалык камсыздоону автоматташтыруу боюнча улук инженер катары жумушка орношкон. Төмөндөгү макалада каарманыбыз тездик менен өнүгүп жактан маалыматтык технологиялар тармагы жана АКШдагы мүмкүнчүлүктөр тууралуу кеңири айтып берди.

13-февраль саат 20:00дө Google компаниясынын улук программисти Таалай Жумабаев менен онлайн жолугушуу өтөт. Жолугушууда ал Google компаниясына жумушка орношуу үчүн маектешүүгө кантип даярдануу керектиги боюнча кеңештери менен бөлүшүп, катышуучулардын суроолоруна жооп бермекчи. Жолугушууга катышууну каалагандар шилтемеде көрсөтүлгөн Google-форманы толтуруп жиберүүлөрү керек.

Айгерим Бейшенбекова Кыргызстандагы мобилдик байланыш компанияларынын биринде программист болуп эмгектенет. Ал 2019-жылы TechWomen программасы аркылуу айтылуу Силикон өрөөнүндө жайгашкан Google компаниясында стажировкадан өткөн. Ат-башылык Айгеримдин IT дүйнөсүнө кантип келип калгандыгын төмөндөгү макаладан биле аласыз.

Бүгүнкү каарманыбыз Самат Кадыров Австриянын борбору Венада программалоону үйрөтүүчү мобилдик тиркемелерди өндүргөн Mimo стартабында программист болуп иштейт. Бала кезинде дарыгер болууну кыялданган Самат мектепте окуп жүргөндө биология сабагы боюнча эл аралык олимпиадаларга катышкан. Бирок кийин өзүн инженерия тармагында сынап көрүүнү чечип, Германиядагы Jacobs университетинин биохимия инженериясы факультетине тапшырган.

26 жаштагы Айдана эки баланын сүйүктүү энеси. Ал экономика багыты боюнча жогорку билим алып, университетти кызыл диплом менен аяктаган. Бирок АКШга барган соң, ал жакта диплому кабыл алынбай тургандыгын билип, өзүн жаңы тармакта сынап көрүүнү чечкен. Учурда ал Чикаго шаарындагы Relativity IT-компаниясында улук инженер болуп эмгектенет. Биз бүгүн Айдана менен IT тармагы кыздарга, апаларга кандай мүмкүнчүлүктөрдү берери тууралуу баарлаштык.

Бүгүнкү каарманыбыз Нурзат Рахманбердиева бизнес үчүн программалык камсыздоону өндүргөн SAP SE компаниясынын инновациялар бөлүмүндө программист болуп эмгектенет. Анын IT тармагын тандап алуусуна Европадагы IQVIA компаниясында иштеген агасы түрткү болгон. Мектепте окуп жүргөндө эле алдыңкы окуучулардын катарын толуктаган Нурзат Борбор Азиядагы Америка университетин артыкчылык менен аяктап, андан соң Германиянын Саарбрюккен шаарында жайгашкан Саарланд университетине тапшырган. Каарманыбыз IT тармагында тажрыйба топтоп, Кыргызстандагы кыздардын программалоону үйрөнүүсүнө жардам берүүнү пландап жаткандыгын айтат.

Fair and Sustainable Development Solutions (FSDS) коомдук фондунун аткаруучу директору Муратбек Исмаилов Кыргызстандын инвестициялык мүмкүнчүлүгү, өлкөдө кайсы тармактар инвестициялык потенциалга ээ экендиги жана чет өлкөдөн инвесторлорду тартуу үчүн эмнелер керектиги тууралуу ойлору менен бөлүшүп, Инвестицияларды илгерилетүү жана коргоо боюнча агенттигине инвесторлорду тартуу боюнча бир канча сунуш берди.

Нургазы Сулайманов - колдонмо математика боюнча илимдин доктору. Ал акча адалдоого жана алдамчылыкка каршы программаларды иштеп чыккан америкалык FICO компаниясынын Германиядагы кеңсесинде маалыматтардын аналитикасы боюнча улук адис болуп эмгектенет. Бул программалар финансылык институттарга алдамчыларды алдын-ала аныктап, акча уурдатуунун алдын алууга жардам берет. Бүгүн биз Нургазы менен Германиянын жана Кыргызстандын ортосундагы маданий айырмачылыктар, чет өлкөдө карьера куруу үчүн эмнелер керек экендиги тууралуу баарлаштык.

Чинара Сапарова – дүйнөдөгү беделдүү технологиялык окуу жайлардын бири болгонМассачусетс технологиялык институтунда (MIT) билим алган алгачкы кыргызстандык айымдардын бири. Ал аталган окуу жайдын Special Program on Urban and Regional Studies программасын аяктаган. Ал бул программага АКШнын мамлекеттик департаменти тарабынан каржылануучу Hubert Humphrey Fellowship программасы аркылуу өткөн. Чинара MIT’де окуп жүргөн учурунда Гарвард университетинин Жон Кеннеди атындагы башкаруу мектебинен дагы сабак алган. Ал жактан алган билимин жана тажрыйбасын өлкөнүн өнүгүүсү үчүн жумшарын айткан каарманыбыз учурда эл аралык Mercy Corps уюмунда иштейт жана спутниктен алынган сүрөттөрдүн ачык базасын түзүүчү SIBELLUS долбоорун жетектеп келет.

30-январда Tesla компаниясы үчүн айнектин уникалдуу түрүн иштеп чыккан кыргызстандык илимпоз, инженер Канат Кыргызбаев менен онлайн жолугушуу өтөт. Жолугушууда ал илимий ишмердүүлүгү жана Германияда инженерлер үчүн түзүлгөн мүмкүнчүлүктөр тууралуу баяндап, тажрыйбалары менен бөлүшмөкчү.

Бүгүнкү каарманыбыз Адилет Аманкулов “Миң чакырымдык жол бир кадамдан башталат” деген ураан менен жашайт. Ал 2011-жылдан бери АКШда жашап, ишкерлик менен алектенип келет. Америкага англис тилин жакшы билбей туруп эле аттанганын айткан Адилет ишмердүүлүгүн токоч сатуудан баштаган. Кийин талыкпаган эмгектин арты менен өзүнүн бизнесин ачып, учурда Майами шаарында яхталарды ижарага берүү жана сатуу менен алектенет.

Гүлзат Каримова Microsoft компаниясы менен келишимдик негизде иштешкен Terawe Corporation корпорациясында программист болуп иштейт. Өзүн IT тармагында сынап көргөнгө чейин гуманитардык предметтерге кызыкканын айткан каарманыбыз мектепти аяктаган соң коом менен байланыш жана реклама бөлүмүнө тапшырып, ушул багытта билим алган. Жогорку окуу жайын аяктаган соң турмушка чыгып, үй-бүлөсү менен АКШга көчүп кеткен. Дал ошол жерден өзүн IT тармагында сынап көрүүнү чечип, 6 айлык коддоо курсуна барган соң бул тармакка кызыгып калган. Учурда ал Microsoft компаниясы менен келишимдин негизинде иштешкен Terawe Corporation корпорациясында иштеп, аны менен бирге кызын тарбиялап келет.

Эсен Сагынов - Amazon компаниясынын инженер-программисти. Эсен өзүнүн негизги жумушунан тышкары компанияга талапкерлерди тандап алууга дагы жардам берет. Ал Каракол шаарындагы мектептердин бирин аяктаган соң Бишкекте software engineering боюнча билим алган. Андан соң окуусун Кореяда улантып, магистр даражасын ээ болгон. Эсен 6 тилде эркин сүйлөйт.

Медина Байтемирова – Стэнфорд университетинин Biomedical Informatics программасынан магистр даражасын алып чыга турган борбор азиялык биринчи студент. Ал аталган программага Стэнфорд университетинде билим алуу мүмкүнчүлүгүн берүүчү эл аралык Knight-Hennesy Scholars стипендиялык программасы аркылуу тапшырган. Knight-Hennesy Scholars стипендиялык программасы 2016-жылы татаал глобалдык көйгөйлөрдү чечүү үчүн лидерлерди даярдоо максатында негизделген.

2020-жыл  бүтүндөй дүйнөгө жана жашоонун бардык тармактарына чакырык жасаган глобалдык пандемиянын жылы болду. Бул айрыкча Кыргызстанга окшогон үчүнчү дүйнө өлкөлөрү үчүн оор сыноо болуп калды. Бирок Кыргызстан дүйнөлүк картада араң эле көрүнгөн кичинекей өлкө болгондугуна карабастан, лидерлик сапаты күчтүү, уникалдуу жана башкалар көйгөйдү гана көргөн жерде мүмкүнчүлүктөрдү таба билген инсандары менен сыймыктана ала турган өлкө.

Майрам Канатбекова ар дайым Google, Microsoft сыяктуу ири корпорацияларда иштөөнү кыялданчу. Бирок Румынияга болгон сапары дүйнө таанымын түп-тамырынан өзгөрткөнүн айткан каарманыбыз чет өлкөдөн эки диплом алгандыгына карабастан, Кыргызстандын рыногун дүйнөлүк аренага алып чыгуу үчүн ал кыялынан баш тартып, мекенине кайтып келген. Ал 2016-жылдан бери эл аралык бизнес аянтчалардын биринде иштейт. Ал жакта Кыргызстан эле эмес, бүтүндөй КМШ рыногу үчүн жооптуу. Каарманыбыздын престиждүү компанияларда иштөө кыялынан баш тартуусуна эмне түрткү болгонун жана мекенине кантип жардам берип жаткандыгын төмөндөгү маектен биле аласыз.